Bełchatów

Bełchatów to ośrodek mieszkaniowy i usługowy powstałego w latach 70. XX wieku i szybko rozwijającego się Bełchatowskiego Zagłębia Węgla Brunatnego. 61,4 tys. mieszkańców (2008).

Przez miasto przebiega droga krajowa nr 8 z Warszawy do Wrocławia oraz dwie drogi wojewódzkie: nr 485 Pabianice – Bełchatów oraz nr 484 z Łasku do Kamieńska.

Pierwsza, potwierdzona wzmianka historyczna o Bełchatowie pochodzi z 1391 r. Założycielem osady i jej pierwszym właścicielem był Bełchat. Od 1405 roku jego potomkowie używali nazwiska Bełchacki i stąd prawdopodobnie pochodzi nazwa Bełchatowa.

W początkach XVI stulecia Bełchatów przeszedł w ręce Kowalewskich. Z kolei w 1670 właścicielami wsi stali się Rychłowscy. Za czasów Rychłowskich sprowadzano tu kupców i rzemieślników. Wystarano się także o przyznanie prawa organizacji targów i jarmarków, do czego doszlo w 1737 r. w wyniku starań Franciszka Rychłowskiego.

Prawa miejskie Bełchatów otrzymał formalnie w 1743 r., na mocy dokumentu wydanego przez króla Augusta III Sasa. Rychłowscy wznieśli w Bełchatowie istniejący do dziś barokowy dwór a także byli fundatorami zespołu kościelno - klasztornego oo. Franciszkanów (obecnie kościoła parafialnego i plebanii).

W początkach XIX stulecia w miasteczku doszło do rozwoju drobnego przemysłu tkackiego, później sukienniczego. W 1801 roku powstała tu pierwsza manufaktura włókiennicza - jej właścicielem był Józef Kaczkowski. W latach 30. XX wieku było tu już 11 niewielkich fabryk tkackich. Rozwój włókiennictwa wpłynął na powiększenie liczby ludności - w 1820 r. miasteczko liczyło 352 mieszkańców a 40 lat później - 1499. Wówczas zamieszkiwało tu 325 Polaków, 1139 Żydów i 35 Niemców.

W pierwszej połowie XIX wieku w mieście powstała szkoła katolicka, do której początkowo uczęszczali uczniowie wszystkich wyznań. Później powstały oddzielne szkoły dla ewangelików i Żydów. Przez Bełchatów poprowadzono drogę bitą z Piotrkowa do Wielunia.

W 1870 r. Bełchatów utracił prawa miejskie. Wówczas też przeszedł w ręce Reinholda Spillera, który po kilku latach sprzedał majątek Henrykowi Hellvigowi, bawarczykowi osiadłemu w Tuszynie. Ród Hellvigów (później Hellwigów) przyczynił się - mimo utraty praw miejskich - do dalszego rozwoju gospodarczego Bełchatowa. W początkach XX wieku podłączono dawne miasto do sieci telefonicznej; powstały: bank, sąd, biblioteka publiczna i pierwsza w mieście elektrownia.

W czasach Drugiej Rzeczypospolitej, w 1925 r. Bełchatów odzyskał prawa miejskie. Ludność miasta, według danych spisu powszechnego z 1931 r. liczyła 8.932 mieszkańców, z czego 46,6% stanowili Polacy, 44,5 % - Żydzi, 9% - Niemcy a resztę - 0,1% - inne narodowości.

Armia niemiecka wkroczyła do Bełchatowa 6 dni po wybuchu wojny. W czasie działań wojennych najwięcej ucierpiało centrum miasta. Zniszczenia wojenne w zabudowie Bełchatowa wyniosły 40% a w infrastrukturze przemysłowej - 50 %. Bełchatów przyłaczono do tzw. "Kraju Warty" w granicach III Rzeszy. W latach 1941 - 42 istniało tu getto żydowskie, w którym zamknięto 5.5 tysiąca Żydów. Wojna zdziesiątkowała ludność miasta. Po jej zakończeniu Bełchatów liczył niespełna 3,5 tysiąca mieszkańców.

W połowie lat 70. ludność miasta sięgnęła 11.000 mieszkańców. W 1975 r. Bełchatów stracił funkcję miasta powiatowego i został włączony do nowopowstałego województwa piotrkowskiego. Paradoksalnie właśnie wtedy nastąpił gwałtowny rozwój tego nieco sennego miasteczka, co związane było z odkryciem w najbliższym sąsiedztwie bogatych złóż węgla brunatnego.

Budowa kopalni węgla bruntanego i największej w Europie elektrowni konwencjonalnej spowodowała niespotykany w skali kraju rozwój miasta - w ciągu dwudziestu lat liczba mieszkańców wzrosła niemal 8-krotnie. W 1996 r. zaakceptowano projekt budowy elektrowni "Bełchatów II" i rozpoczęto prace w obrębie drugiej odkrywki "Szczerców", leżącej w odległości kilkunastu kilometrów od Bełchatowa.

Będąc w Bełchatowie warto zobaczyć zespół dawnego klasztoru oo. Franciszkanów na który składają się:

kościół p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny - późnobarokowa świątynia, wzniesiona w latach 1720 - 31 z fundacji Stanisława Rychłowskiego, chorążego sieradzkiego i jego żony Anny, konsekrowana w 1731 r., przebudowana w połowie XIX stulecia, w 2003 r. podniesiona do godności fary. We wnętrzu zachowały się m.in. późnobarokowy ołtarz Matki Boskiej Pocieszenia z połowy XVIII w., drewniane rzeźby i ambona...

dawny klasztor oo. Franciszkanów wzniesiony w latach wzniesiony w tym samym czasie co kościół, również z fundacji Rychłowskich, w stylu późnbobarokowym, na planie protokąta...

Ponadto warto zobaczyć:

kościół Wszystkich Świętych w Grocholicach (dawniej odrębnym miasteczku, obecnie dzielnicy Bełchatowa) - gotycką światynię wzniesioną w początkach XV wieku z fundacji arcybiskupa gnieźnieńskiego Wincentego z Czarnkowa (1394 - 1401), później wielokrotnie przebudowywaną, w tym - w latach 1898 - 1908, w stylu neogotyckim. Z gotyckiego kościoła przetrwały do dnia dzisiejszego fragmenty murów i szkarpy dwóch przęseł nawy...

dwór Rychłowskich / Olszewskich - barokowy, parterowy dwór z ryzalitami stojący w Bełchatowie wzniesiony w 1. poł. XVIII w., kiedy właścicielami dóbr bełchatowskich była rodzina Rychłowskich, herbu Nałęcz, rozbudowany w XIX w. Do dnia dzisiejszego zachowało się wiele pierwotnych elementów budowli, w tym więźba dachowa, elementy drzwi i okien z taflami szklanymi, ozdobny kominek i wzorzysta mozaika parkietowa. Dziś dwór jest siedzibą Muzeum Regionalnego.

Na terenie I Liceum Ogólnokształcącego im. Wł. Broniewskiego, w głębi za boiskiem sportowym znajduje się tablica pamiątkowa ku czci rozstrzelanych w dniu 7 marca 1942 r. żołnierzy Armii Krajowej. Na płycie znajduje się napis: "W tym miejscu w 7 marca 1937 roku zostali zamordowani przez hitlerowców żołnierze Armii Krajowej: Jan Szelągowski, Zygmunt Królik, Jan Kazimierz Tyszke, Tadeusz Kowalczyk. Cześć ich pamięci".

Przy ulicy Kątnej znajduje się stary cmentarz ewangelicki. Cmentarz ten to duży, dziś nie ogrodzony, powszechnie dostępny i zaniedbany teren porośniety drzewami. Od strony północnej zachowały się fragmenty kamiennych ław a w części południowej pozostałości nagrobków. Na tym cmentarzu leżą również właściciele barokowego dworku Hellwigowie. Od strony ulicy Kątnej znajdują się zbiorowe mogiły (zachowane podmurówki). Tu pochowani zostali żołnierze niemiecy z I i II wojny światowej, którzy zginęli w okolicach Bełchatowa w 1939 r.

Baza noclegowa na terenie Bełchatowa

Bełchatów może się poszczycić dobrze rozwiniętą bazą hotelową. W mieście oraz wokół Bełchatowa znajdują się hotele i ośrodki wypoczynkowe, które oferują w sumie około 800 miejsc noclegowych, w tym około 350 o wysokim standardzie.

Baza noclegowa i gastronomia, obiekty rekreacyjne (korty tenisowe, baseny, hala sportowa, stadnina koni) i tereny leśne oraz gościnność i serdeczność mieszkańców zapewniają miły pobyt w mieście i regionie.

Leśne trasy rowerowe na terenie Bełchatowa

Na terenie miasta usytuowanych jest w chwili obecnej około 10 km dróg rowerowych oraz ciągów pieszo - rowerowych, które połączone są z leśnymi ścieżkami rowerowymi. Ścieżki leśne mają postać dwóch pętli o długości 4 km i 12 km. W 2006 r. mają zostać oddane do użytku kolejne odcinki dróg do dyspozycji rowerzystów. Na ścieżkach znajdują się dokładne oznaczenia tras przejazdu, a także miejsca biwakowe wyposażone w ławki i stojaki rowerowe, przygotowane z myślą o rowerzystach.

Wycieczkę najlepiej rozpocząć od ulicy Lipowej. Dalej należy skręcić w ulicę Pod Ługami i pojechać wzdłuż brzegu lasu lub dojechać do siedziby Nadleśnictwa Bełchatów i tam skręcić w prawo. Można też spróbować dojazdu drogą gruntową za cmentarzem.

W leśnej ciszy czeka wiele atrakcji. Do najważniejszych z nich należą: "Biały Ług" – torfowisko wraz ze zbiornikiem wodnym i bogatą roślinnością oraz "Duży Ług" z okazami borówki bagiennej. W pobliżu tras znajduje się obiekt strzelnicy sportowej, często wykorzystywanej do zawodów strzeleckich przez policję, straż miejską oraz kluby sportowe.

INFORMACJA TURYSTYCZNA