Andrzej Jukel

Odwiedzamy Ozorków. Celem wyprawy było podążanie śladami koligacji łódzkiego „króla bawełny” – Karola W. Scheiblera, twórcy rodzinnego imperium bawełnianego, m.in. na Księżym Młynie w Łodzi, z podłódzkim Ozorkowem. Pod artykułem fotorelacja z wyprawy.

Karol Wilhelm I Scheibler ¹ (numeracja wprowadzona w celu odróżnienia od syna i wnuka, którzy nosili te same imiona) przybył do Ozorkowa pod koniec lat 40. XIX wieku, do fabryki swojego krewnego  Friedricha Mathijasa Schlössera – działającego w mieście z bratem Heinrichem prawie od samego początku. Bracia Schlösser przybyli do Ozorkowa w latach 20. XIX wieku na zaproszenie Ignacego Starzyńskiego². Fab­ryka Friedricha Math­i­asa Schlössera i jego brata była pier­wszą dużą fab­ryką włóki­en­niczą uru­chomioną w Ozorkowie i zarazem w całym rodzą­cym się wów­czas okręgu prze­mysłowym. Jej początki się­gają 1821 roku³. Wkrótce fabryka Friedricha Schlössera należała do największych w Królestwie Polskim.

W 1824 r. Friedrich Schlösser poślubił Henriettę Wilhelminę Werner – siostrę innego ozorkowskiego fabrykanta – farbiarza, Christiana Wilhelma Wernera. To właśnie w przędzalni Schlösserów w Ozorkowie Karol Scheibler, po przyjeździe do Polski w 1848 r., został powołany na jej dyrektora (do momentu, kiedy postanowił prowadzić własne przedsiębiorstwo w Łodzi, do której wkrótce wyjechał).

I w tym momencie wiążą się losy Karola Scheiblera z rodami, które budowały Ozorków.

W 1854 poślubił Annę z domu Werner (wówczas niepełnoletnią) ⁴, córkę wspomnianego Christiana Wilhelma Wernera, farbiarza z Ozorkowa, ponadto właściciela majątków ziemskich Lućmierz, Leśmierz z cukrownią, farbiarni sukna w Ozorkowie oraz fundatora ozorkowskiego kościoła protestanckiego. W 1825 roku Christian Wilhelm Werner otrzy­mał od władz Królestwa Pol­skiego medal św. Anny, a jego far­biar­nia ofic­jal­nie została uznana za najlep­szą w kraju⁵.

Dalsze losy jego córki – Anny Scheibler (z domu Werner) są ściśle powiązane z Łodzią i fabryką Scheiblera – męża – wkrótce jed­nego z najpotężniejszych fab­rykan­tów tam­tych cza­sów.

Friedrich Mathias Schlösser zmarł w 1848 r. Majątek przejęli synowie – Henryk i Karol Schlösserowie.  Karol pojął za żonę inną przedstawicielkę rodu Wernerów – Paulinę Werner, siostrę Anny, małżonki Karola Scheiblera.

Z Ozorkowem związany jest także los brata Karola Scheiblera – Adolfa Scheiblera, który przybył tu z polecenia brata. Historia lubi się powtarzać, Adolf Scheibler pojął za żonę inną pannę Werner – Helenę, córkę wspomnianego wcześniej Christiana Wilhelma Wernera.

Do końca swojego życia Adolf prowadził fabrykę włókienniczą w Ozorkowie, której właścicielem był pierwotnie Karol Scheibler, a po jego śmierci w 1881 r. Adolf  (zmarły w 1889 r.).

Warto też wspomnieć o prywatnym ogrodzie-parku, który przez wiele lat był w posiadaniu Rodziny Schlösserów (znajdujący się na tyłach pałacu). Obecnie to Park Miejski w Ozorkowie, który stanowi cenny zabytek przyrodniczy. Wśród drzewostanu znajduje się dwanaście pomników przyrody. Jednym z nich jest jesion wyniosły KAROL, WACŁAW. Okazałe drzewo ma 4-metrowy pień i jest wysokie na 31 metrów. Imiona drzewa pochodzą od dwóch postaci, które są związane z historią miasta: Karola Scheiblera – ówczesnego dyrektora przędzalni bawełny u wuja Friedricha Schlössera oraz Wacława Starzyńskiego – burmistrza Ozorkowa⁶.

… i duch w pałacu

W dawnym pałacu Schlösserów słychać podobno ducha fabrykanta. Nie była to pierwsza opowieść o duchach, którą usłyszeliśmy podczas wyprawy. Otóż późnym wieczorem, kiedy konserwator zatrudniony do odnawiania nieruchomości został sam, a pozostali pracownicy zatrudnieni przy remoncie pałacu wyszli do domu, słyszał wyraźnie czyjeś kroki na korytarzu, które nagle milkły. A działo się to za każdym razem kiedy zostawał sam w pałacu. Jakby ktoś niewidzialny chodził po rezydencji – powiedziała pracownica obecnego Ośrodka Kultury Cóż, jeśli ktoś zostaje nocą w wiekowych, autentycznych, pałacowych wnętrzach, różne rzeczy może sobie wyobrazić… Do tej pory wszyscy zastanawiają się, czy był to tylko wytwór wyobraźni …

Opracowanie i zdjęcia Beata Kartasińska 

¹ Peter Christoph von Scheibler „Scheiblerowie w drodze do ziemi obiecanej”, str. 11

² Ignacy Dominik Kajetan Wawrzyniec Starzyński herbu Ślepowron – ziemianin, przedsiębiorca, poseł powiatu zgierskiego województwa mazowieckiego na sejm Królestwa Kongresowego 1830 roku i Sejm powstania listopadowego 1830-1831 roku. Posługiwał się herbem Ślepowron, Źródło: „Wikipedia”

³  „Osadnicy. info”

⁴  Peter Christoph von Scheibler „Scheiblerowie…” str.14

⁵ „Osadnicy…”

⁶  Info Urząd Miasta Ozorków

Zdjęcia

Dawny pałac Schlösserów, ul. Łęczycka

Kościół ewangelicko-augsburski  Dwunastu Apostołów Jezusa Chrystusa

Cmentarz ewangelicko-augsburski

Dawny pałac Schlösserów, ul. Listopadowa

Dawny kantor handlu hurtowego Schlösserów, ul. Listopadowa

Pompa wodna przy domu sukienników