Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Łowiczu nazywany bardzo często Wawelem Mazowsza, mieści w sobie wiele tajemnic i ciekawostek. Pełni przede wszystkim funkcję sakralną, ale przyciąga również niesamowitą historią oraz tajemniczymi podziemiami i wieżami, niegdyś nie udostępnianymi do zwiedzania.
Pierwsza murowana świątynia powstała równocześnie z zamkiem arcybiskupim w XIV wieku. Na przestrzeni stuleci była rozbudowywana i upiększana. We wnętrzu jest wiele ołtarzy, bogatych dekoracji oraz 5 prymasowskich kaplic grobowych. Dla arcybiskupów pracowali znamienici europejscy artyści, m.in. Hieronim Canavesi, Jan Michałowicz z Urzędowa, Giovanni Battista Falconi, Tylman z Gameren, Konstanty Tencalla, Karol Bay, Efraim Szreger, Szymon Bogumił Zug, Jakub Fontanna, Jan Jerzy Plersch, Adam Swach i to oni pozostawili w Łowiczu swoje wspaniałe dzieła.
Pod posadzką kościołów powszechne były pochówki. W podziemiach łowickiej świątyni tylko nieliczni mogli dostąpić tego zaszczytu. Złożono tu szczątki 12 Prymasów Polski, w tym 4 interrexów. Oprócz najważniejszych dostojników kościelnych na tym specyficznym cmentarzu pochowano też osoby świeckie oraz ich rodziny zasłużone dla danej społeczności. Tworzone od XVI do XVIII wieku krypty oraz grobowce zostały połączone około 100-metrowym korytarzem, stworzonym w latach 2015-2020. Dzięki temu powstała podziemna trasa turystyczna, która umożliwia zwiedzanie tej przestrzeni. Spacerując korytarzami zapoznajemy się z artefaktami odnalezionymi przez archeologów. Wśród zabytków umieszczonych na ekspozycji znajdują się m.in.: pogrzebowe szaty liturgiczne, pojemniki cynowe, w których odnaleziono szczątki prymasowskie, kielichy, krzyżyki relikwiarzowe, monety.
Interesującym punktem zwiedzania jest Muzeum Diecezjalne ulokowane w południowej wieży kościoła. Aby dostać się na ekspozycję przechodzimy przeszklonym tarasem, gdzie z wysokości 17 metrów jest niesamowity widok na wnętrze świątyni. Zabytki wcześniej ukryte w Skarbcu Katedralnym umieszczono na trzech poziomach – bogato zdobione szaty; złote, srebrne naczynia liturgiczne; figury; kapliczki przydrożne; skrzynie i inne cenne skarby prymasowskie. Są to wysokiej klasy dzieła, a ich autorzy, którym zlecano tworzenie poszczególnych przedmiotów byli wielkimi artystami, działającymi na dworach królewskich Polski i Europy.
Ostatnim punktem zwiedzania jest taras widokowy, gdzie z wysokości 35 metrów rozciąga się wspaniały widok na Łowicz i okolice. Przy sprzyjającej pogodzie możemy podziwiać krajobraz na odległości około 25 metrów. Jest to najwyższy, dostępny punkt widokowy w Łowiczu.
Opracowanie: Marzena Bajon
Zdjęcia: Krzysztof Zwoliński i Ks. Adam Matysiak