Działoszyn to malownicza gmina miejsko -wiejska zlokalizowana na terenie powiatu pajęczańskiego, w południowo-zachodniej części Województwa Łódzkiego, nad urokliwymi brzegami rzeki Warty około 120 kilometrów od Łodzi.

Miasto posiada niezwykle bogatą historię. Już w średniowieczu Działoszyn był ważną osadą  na szlaku handlowym między Rusią, a Śląskiem, co na początku XV wieku zaowocowało przyznaniem praw miejskich.

Jednym z najciekawszych zachowanych zabytków Działoszyna jest Pałac Męcińskich. Stoi na zachód od centrum miasta, na tarasie zalewowym Warty.  W starszej literaturze odnaleźć można informację o detalu z piaskowca z datą 1536, pochodzącym ze starszego murowanego dworu, który   mógł powstać za sprawą podkomorzego wieluńskiego, magnata i poety Krzysztofa Kobylańskiego, zmarłego w 1565r. Dotychczas jednak nie odnaleziono jakichkolwiek reliktów tej budowli, zarówno w obrębie istniejącego pałacu, jak i w jego sąsiedztwie.

Istniejąca do dziś nowożytna rezydencja powstała w 2. połowie XVII w. za sprawą kasztelana wieluńskiego Andrzeja z Kurozwęk Męcińskiego. Dwukondygnacyjny pałac wzniesiono na planie prostokąta  o wymiarach 32×9,5 metra z fasadą zwróconą na wschód. Fundamenty wykonano  z kamienia, a ściany na przemian z kamienia i cegły. Do dziś w niezmienionym stanie zachował się jedynie podział piwnic  i parteru.

W 2. Połowie XVIII stulecia Stanisław Męciński wielkim nakładem środków dokonał gruntownej przebudowy pałacu i jego otoczenia. W miejscu dawnej wieżyczki mieszczącej klatkę schodową powstał okazały, wysunięty przed bryłę pałacu ryzalit wejściowy, przebito nowe otwory okienne, wyjściowe na część ogrodową oraz położono nowe tynki. Wzniesiono również nowe budynki gospodarcze. Wnętrza przyozdobiono boazeriami i sztukateriami, gipsowymi popiersiami monarchów oraz portretem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego (przyjaciela Stanisława Mecińskiego z czasów szkolnych), który bywał gościem działoszyńskiej rezydencji. Na jego cześć Męciński nazwał jedną z sal we wschodniej części pałacu Salą Królewską. W salach reprezentacyjnych wisiały obrazy malowane podobno przez samego Baciarrellego. Jeden z nich ukazywał Stanisława Męcińskiego wskazując palcem na mapie świata miejscowość Działoszyn. Żona Stanisława Męcińskiego, Rozalia z Kurdwanowskich urządziła wokół pałacu okazały ogród w stylu francuskim, ze szpalerami, roślinami egzotycznymi i sztucznymi grotami.

W latach 1804-1862 działoszyński pałac (podobnie jak samo miasteczko) przeszedł w ręce Myszkowskich, którzy dokonali nieznacznej przebudowy.  Kolejnymi właścicielami byli Wzdulscy, a od lat 80. XIX w. obiekt dzierżawiony był kolejno różnym właścicielom, co nie wyszło budowli na dobre. W czasie I wojny światowej zniszczeniu uległa znaczna część murów oraz dachy wieńczące budowę. W dwudziestoleciu międzywojennym pozbawiony opieki pałac nadal podupadał, a dzieła zniszczenia dopełnili Niemcy w czasie ostatniej wojny. Dopiero w latach 1957-1961 przystąpiono  do odbudowy i częściowej rekonstrukcji. W 1965r. pałac został przejęty przez Łódzkie Przedsiębiorstwo Instalacji Elektrycznych.  W budynku urządzono ośrodek wypoczynkowy. Następnie, od końca lat 70. przez ponad 20 lat miał tu swoja siedzibę Państwowy Zakład Wychowawczy dla dzieci.

W latach 2007 – 2025 przeprowadzono kilka gruntownych remontów. Ten ostatni zakończył się w  2025 roku. Odnowiono między innymi zewnętrzną elewację, a tynki zewnętrzne zyskały nowy wizerunek. W środku odmalowano ściany i wykuto dolne drzwi. Salę królewską oraz konferencyjną zdobią aktualnie nowe tapety. Nowy wygląd zyskały również pomieszczenia biurowe oraz łazienki. W ubiegłym roku zakupiono również stylizowane i zabytkowe meble. Nowe oblicze zyskał również przylegający do pałacu ogród, w którym pojawiły się między innymi nowe ławki, klomby kwiatów, krzewy ozdobne oraz miejsce na ognisko. Nad realizacją projektu dofinansowanego ze środków Rządowego Programu Ochrony Zabytków pieczę sprawowało Starostwo Powiatowe w Pajęcznie. Aktualnie w murach obiektu działa Regionalne Centrum Rozwoju Kultury i Turystyki w Działoszynie.

Opracowanie i zdjęcia: materiały archiwalne RCRKiT z/s w Działoszynie

Regionalne Centrum Rozwoju Kultury i Turystyki z/s w Działoszynie
ul. Zamkowa 22
98-355 Działoszyn
Facebook

rcrkitdzialoszyn.pl