Księży Młyn
Zespół fabryczno – mieszkalny Księży Młyn to największy zabytkowy kompleks fabryczny Łodzi. Zbudowany w XIX wieku nad rzeką Jasień na miejscu dawnej osady młyńskiej, należącej do miejscowego plebana. (stąd też wywodzi się jego nazwa). Zespół urbanistyczny został stworzony przez Karola Wilhelma Scheiblera, najbogatszego łódzkiego przedsiębiorcę z zachodniej Nadrenii, który przybył do Królestwa Polskiego w 1848 roku i po kilku latach osiedlił się w Łodzi.
Po dziś dzień Księży Młyn nazywany jest miastem w mieście. Fabrykant wzorował się na angielskich osadach przemysłowych. Były tu budynki fabryczne między innymi ogromnaprzędzalnia, wszechstronne magazyny, domy robotnicze zwane famułami, szkoła, dwa szpitale, remiza straży ogniowej , klub fabryczny, sklepy – konsumy oraz okazałe rezydencje właścicieli z ogrodami i parkami. Wszystkie te budynki spójne architektonicznie rozmieszczone wzdłuż prostych brukowanych ulic.
Budowę bawełnianego imperium Karol Scheibler zapoczątkował od zespołu fabryk przy Wodnym Rynku (ob. Plac Zwycięstwa). Kolejne inwestycje obejmowały już teren dzisiejszego Księżego Młyna, gdzie powstał największy w Łodzi wielowydziałowy kompleks fabryki tkanin bawełnianych połączony z potężnym osiedlem robotniczym oraz rezydencją dyrektora zakładów. Doświadczenie w pracy na zachodzie Europy, a także otwarcie na postęp i nowinki techniczne uczyniły Scheiblera wiodącym łódzkim przedsiębiorcą, z którego wzór brało wielu ówczesnych fabrykantów.
W wąskim znaczeniu Księży Młyn to nazwa osiedla, wielkiej przędzalni oraz domów robotniczych, które położone jest po zachodniej stronie ulicy Przędzalnianej, między ulicą Tymienieckiego, a Fabryczną i parkiem Źródliska I. W szerszym znaczeniu Księży Młyn obejmuje cały zespół historyczno-urbanistyczny, który kształtował się do lat 20. XX wieku i obejmuje posiadłości rodziny Scheiblerów oraz Grohmanów. W 1971 roku zespół Księżego Młyna został uznany za zabytek architektury przemysłowej.
Dziś Księży Młyn jest atrakcją przyciągającą turystów, artystów i fotografów. W przestrzeniach pofabrycznych organizowane są ciekawe wydarzenia kulturalne, festiwale, pokazy mody, a dawne wille i pałace są dziś siedzibą muzeów.
Pałac Karola Wilhelma Scheiblera, Willa Matyldy i Edwarda Herbstów, zespół dawnych przędzalni Karola Scheiblera oraz zespół domów robotniczych na Księżym Młyn zostały wpisane na listę Pomników Historii Polski – “ŁÓDŹ – WIELOKULTUROWY KRAJOBRAZ MIASTA PRZEMYSŁOWEGO”.
tekst i zdjęcia: Łódzka Organizacja Turystyczna
Łódzka Informacja Turystyczna****
Piotrkowska 28, 90-423 Łódź
tel. +48 42 208 81 81, 722 005 314
e-mail: it@lodz.travel
www.lodz.travel
poniedziałek – piątek: 9.00 – 19.00
sobota: 10.00 – 18.00, niedziela: 10.00 – 16.00